Μια πρωτοποριακή κλινική μελέτη πραγματοποιείται στις ΗΠΑ, όπου επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά να εμφυτεύσουν με επιτυχία στο μάτι ενός ασθενούς ειδικά επεξεργασμένα βλαστοκύτταρα, τα οποία προέρχονται από το ίδιο του το αίμα. Η θεραπεία αυτή στοχεύει στην αντιμετώπιση της ξηρού τύπου ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, μιας σοβαρής οφθαλμοπάθειας που οδηγεί σε σταδιακή απώλεια όρασης.
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) είναι μία από τις κύριες αιτίες τύφλωσης σε άτομα άνω των 55 ετών, με περίπου 196 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως να πάσχουν και εκτιμήσεις να προβλέπουν αύξηση σε 288 εκατομμύρια έως το 2040. Η πάθηση χαρακτηρίζεται από συσσώρευση πρωτεϊνών και λιπιδίων στην ωχρά κηλίδα, που σταδιακά καταστρέφουν τα επιθηλιοχρωστικά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς (RPE), κύτταρα ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της όρασης.
Η νέα θεραπεία, που εφαρμόστηκε από ερευνητές του Εθνικού Ιδρύματος Οφθαλμών (NEI) σε συνεργασία με το Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο Wilmer του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, βασίζεται στη λήψη αίματος από τον ίδιο τον ασθενή. Στο εργαστήριο, τα κύτταρα μετατρέπονται σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα (iPS), τα οποία στη συνέχεια προγραμματίζονται να γίνουν επιθηλιοχρωστικά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς.
Πριν την εμφύτευση, τα νέα κύτταρα καλλιεργήθηκαν πάνω σε βιοδιασπώμενο υλικό, δημιουργώντας ένα κυτταρικό «κάλυμμα» το οποίο τοποθετήθηκε στον αμφιβληστροειδή του ασθενούς μέσω ειδικού χειρουργικού εργαλείου. Η διαδικασία συλλογής, επεξεργασίας και καλλιέργειας διήρκησε περίπου επτά μήνες.
Ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, χειρουργός οφθαλμίατρος και καθηγητής Οφθαλμολογίας, εξηγεί ότι η θεραπεία έχει στόχο να αντικαταστήσει τα κατεστραμμένα επιθηλιοχρωστικά κύτταρα, βελτιώνοντας έτσι την οξυγόνωση των φωτοϋποδοχέων και ανακουφίζοντας την όραση. Ο ασθενής παρακολουθείται για έναν χρόνο μετά την επέμβαση για τυχόν παρενέργειες, όπως φλεγμονή ή αιμορραγία, ενώ μέχρι στιγμής η πορεία είναι ομαλή.
Αν η μέθοδος αποδειχθεί ασφαλής και αποτελεσματική, η μελέτη θα επεκταθεί σε έως 20 ασθενείς άνω των 55 ετών. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί σημαντική πρόοδο όχι μόνο για τη θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, αλλά και για άλλες σοβαρές παθήσεις που σήμερα δεν διαθέτουν αποτελεσματικές θεραπείες, όπως νευρολογικές, πνευμονικές και μεταβολικές νόσοι.
Η καινοτομία στη χρήση αυτόλογων βλαστοκυττάρων ανοίγει νέους δρόμους στην Ιατρική, δίνοντας ελπίδες για την αντιμετώπιση εκφυλιστικών παθήσεων μέσω της αντικατάστασης των κατεστραμμένων κυττάρων με υγιή.