Ο ιός της γρίπης των πτηνών H5N1 προκαλεί αυξανόμενη ανησυχία μεταξύ των επιστημόνων λόγω της ικανότητάς του να προσαρμόζεται σε νέους ξενιστές, όπως τα θηλαστικά, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες για μελλοντική εξάπλωση και μεταξύ των ανθρώπων.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, ο ιός έχει προκαλέσει αρκετές λοιμώξεις σε θηλαστικά, με τουλάχιστον 68 ανθρώπους στη Βόρεια Αμερική να έχουν μολυνθεί και έναν θάνατο να έχει καταγραφεί. Παράλληλα, καταγράφηκαν κρούσματα από ένα δεύτερο στέλεχος, το H5N9, σε εκτροφές πάπιων στις ΗΠΑ.
Η πλειονότητα των λοιμώξεων από τον H5N1 μέχρι σήμερα ήταν ήπιες, ωστόσο οι τελευταίες εξελίξεις υποδεικνύουν ότι οι παραλλαγές του ιού που κυκλοφορούν στη Βόρεια Αμερική μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες, ιδίως όταν μεταδίδονται απευθείας από τα πτηνά στον άνθρωπο. Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, ο H5N1 προσαρμόζεται σε νέα είδη, όπως οι αγελάδες και άλλα θηλαστικά, κάτι που αυξάνει σημαντικά την ανησυχία για τη δυνατότητα του ιού να προκαλέσει μια πανδημία.
Η Seema Lakdawala, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο Emory, σημείωσε ότι η κατάσταση εξελίσσεται ανησυχητικά, ειδικά τους τελευταίους δύο μήνες, καθώς παρατηρήθηκαν σοβαρές λοιμώξεις. Παρά την ανησυχία, ο αριθμός των κρουσμάτων παραμένει σχετικά μικρός, αλλά αυτό δεν μειώνει τον κίνδυνο για τον γενικό πληθυσμό. Η εξάπλωση του ιού στις αγελάδες είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς η μετάδοση μεταξύ των ζώων και των ανθρώπων μπορεί να γίνει εύκολα, ειδικά στα γαλακτοκομικά εργοστάσια όπου οι εργαζόμενοι έρχονται σε άμεση επαφή με μολυσμένο γάλα και σταγονίδια που εκτοξεύονται στον αέρα κατά τη διάρκεια του αρμέγματος.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι λοιμώξεις από αγελάδες έχουν προκαλέσει ήπιες αναπνευστικές παθήσεις ή φλεγμονή στα μάτια, ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που το στέλεχος D1.1 από τα άγρια πτηνά έχει προκαλέσει σοβαρές συνέπειες, όπως νοσηλεία και θάνατο. Τα δεδομένα μέχρι στιγμής δεν είναι επαρκή για να καθορίσουν αν κάποια παραλλαγή είναι πιο επικίνδυνη από άλλη, αλλά οι επιστήμονες ανησυχούν ότι ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί και να μεταδοθεί πιο εύκολα στον άνθρωπο.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχουν ήδη εκδώσει προειδοποιήσεις για την αυξημένη επαγρύπνηση σε όλη την Ευρώπη, δεδομένου ότι οι ιοί της γρίπης των πτηνών εξαπλώνονται και προσβάλλουν νέα είδη ζώων. Ειδικά, το ECDC έχει εντοπίσει μεταλλάξεις που ενδέχεται να αυξήσουν τις πιθανότητες του ιού να μεταδοθεί από ζώο σε άνθρωπο, κάτι που αν συμβεί, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα πανδημία.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η προσαρμογή του ιού σε ανθρώπους μπορεί να γίνει μέσω γενετικών μεταλλάξεων και η αλληλεπίδραση μεταξύ της άγριας πανίδας, των οικόσιτων ζώων και των ανθρώπων μπορεί να διευκολύνει αυτήν την εξάπλωση. Παρόλο που ο κίνδυνος για την Ευρώπη είναι ακόμα περιορισμένος, οι επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη για συνεχιζόμενη παρακολούθηση και άμεση αντίδραση ώστε να περιοριστεί η πιθανότητα εμφάνισης μιας νέας πανδημίας.