Μάγδα Τσέγκου
Ζωή

Η Αρχή της Αναλογικότητας: Πώς εξασφαλίζεται η ισορροπία ανάμεσα στο Δίκαιο και το δημόσιο συμφέρον

Η συνταγματική αρχή της αναλογικότητας είναι ένα βασικό εργαλείο στο σύγχρονο δίκαιο, το οποίο διασφαλίζει ότι οι κρατικές παρεμβάσεις δεν υπερβαίνουν τα όρια που είναι απαραίτητα για την επίτευξη νόμιμων στόχων.

Η αρχή εφαρμόζεται τόσο στο ποινικό δίκαιο όσο και στο διοικητικό δίκαιο και παρέχει ένα πλαίσιο μέσα από το οποίο η δράση του κράτους μπορεί να ελέγχεται για το αν είναι εύλογη και δίκαιη σε σχέση με τους στόχους της.

Στην ανάλυση αυτή, ο Αθανάσιος Μητρόπουλος, καθηγητής-πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ και η Αγγελική Μητροπούλου, διδάκτωρ και νομικός, αναδεικνύουν τις πρακτικές εφαρμογές της αρχής στην καθημερινή μας σχέση με την έννομη τάξη, εξετάζοντας πώς η αναλογικότητα επηρεάζει τον νομικό κόσμο και την κοινωνία..

Η έννοια της αναλογικότητας

Η αρχή της αναλογικότητας επιβάλλει ότι κάθε κρατική ενέργεια που περιορίζει δικαιώματα πρέπει να είναι ισορροπημένη και να μην υπερβαίνει αυτό που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού της.

Η έννοια της αναλογικότητας εισάγει την ιδέα ότι, ενώ το κράτος έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει περιορισμούς, αυτοί οι περιορισμοί πρέπει να εξετάζονται υπό το πρίσμα της ελάχιστης παρέμβασης.

Δικαιοσύνη
Ιστορική Εξέλιξη της Αρχής της Αναλογικότητας

Η αρχή της αναλογικότητας αναπτύχθηκε κυρίως μέσα από την ευρωπαϊκή νομική παράδοση και ιδίως το γερμανικό δίκαιο.

Η διαμόρφωση αυτής της αρχής συνδέεται με την εξέλιξη της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της εδραίωσης του κράτους δικαίου.

Με την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Δικαστηρίου του Στρασβούργου, η αρχή της αναλογικότητας κατέκτησε ιδιαίτερη θέση ως ένας από τους κεντρικούς άξονες στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων.

Καταλληλότητα (Geeignetheit)

Η πρώτη διάσταση της αναλογικότητας αφορά την καταλληλότητα.

Σύμφωνα με την καταλληλότητα, το μέτρο που υιοθετεί το κράτος πρέπει να είναι ικανό να επιτύχει τον στόχο που θέτει.

Δεν είναι δηλαδή αρκετό το κράτος να επιδιώκει έναν νόμιμο σκοπό, αλλά πρέπει τα μέτρα που λαμβάνονται να μπορούν πραγματικά να συμβάλλουν στην επίτευξή του.

Αναγκαιότητα (Erforderlichkeit)

Η δεύτερη διάσταση είναι η αναγκαιότητα, η οποία απαιτεί το μέτρο που λαμβάνεται να είναι το λιγότερο επαχθές για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες.

Το κράτος πρέπει να εξετάζει αν υπάρχουν εναλλακτικά μέτρα που θα μπορούσαν να επιτύχουν τον ίδιο σκοπό χωρίς να περιορίζουν υπερβολικά τα δικαιώματα των πολιτών.

Δικαιοσύνη
Αναλογικότητα με τη Στενή Έννοια (Verhältnismäßigkeit im engeren Sinne)

Η τρίτη διάσταση είναι η αναλογικότητα με τη στενή έννοια, η οποία επιβάλλει ότι η σχέση μεταξύ των μέτρων που λαμβάνονται και των δικαιωμάτων που περιορίζονται πρέπει να είναι ισορροπημένη.

Το μέτρο που υιοθετεί το κράτος πρέπει να είναι ανάλογο με τη σοβαρότητα της ανάγκης και την επίπτωση στα δικαιώματα των πολιτών.

Εφαρμογές της Αρχής της Αναλογικότητας στην Ποινική Δικαιοσύνη

Η αρχή της αναλογικότητας εφαρμόζεται και στο πεδίο της ποινικής δικαιοσύνης.

Τα ποινικά μέτρα πρέπει να είναι ανάλογα με το αδίκημα, και κάθε ποινή που επιβάλλεται πρέπει να είναι δίκαιη και να μην υπερβαίνει το αναγκαίο.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στη διασφάλιση της δικαιοσύνης, αποτρέποντας την επιβολή υπερβολικά αυστηρών ποινών που δεν ανταποκρίνονται στη σοβαρότητα του αδικήματος.

Αναλογικότητα στο Διοικητικό Δίκαιο

Στο διοικητικό δίκαιο, η αρχή της αναλογικότητας εφαρμόζεται κυρίως στις περιπτώσεις όπου το κράτος επιβάλλει περιορισμούς σε δικαιώματα ή ασκεί ελεγκτικές αρμοδιότητες. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις περιορισμών της ιδιοκτησίας ή της ελευθερίας της επιχειρηματικής δράσης, η αναλογικότητα διασφαλίζει ότι η κρατική παρέμβαση είναι δικαιολογημένη και δεν υπερβαίνει τα όρια της δικαιοσύνης.

Η Αναλογικότητα στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο

Στο ευρωπαϊκό δίκαιο, η αρχή της αναλογικότητας αποτελεί ένα θεμελιώδες στοιχείο τόσο της νομοθετικής όσο και της δικαστικής λειτουργίας.

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) εξετάζει συστηματικά τη συνάφεια των ευρωπαϊκών κανονισμών και οδηγιών με την αρχή της αναλογικότητας.

Οι ευρωπαϊκοί νόμοι και οι ενέργειες των ευρωπαϊκών θεσμών πρέπει να είναι κατάλληλες, αναγκαίες και ανάλογες με τους επιδιωκόμενους στόχους.

Συμπέρασμα

Η συνταγματική αρχή της αναλογικότητας αποτελεί έναν ακρογωνιαίο λίθο του σύγχρονου δικαίου.

Προσφέρει ένα ισχυρό εργαλείο ελέγχου των κρατικών παρεμβάσεων, διασφαλίζοντας ότι τα μέτρα που υιοθετούνται είναι κατάλληλα, αναγκαία και ισορροπημένα σε σχέση με τους στόχους που επιδιώκονται.

Αυτό το νομικό πλαίσιο προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών και προωθεί τη δικαιοσύνη στην ποινική, διοικητική και ευρωπαϊκή έννομη τάξη.

Related posts

Μαγειρεύουμε με τη Geisha για καλό σκοπό – Mε τις υπέροχες δημιουργίες του σεφ Προκόπη Κουρή

Magdas News

Έρχεται το “Φεγγάρι του Χιονιού”: Πότε θα κάνει την εμφάνισή της η Πανσέληνος του Φεβρουαρίου

News Room M

Sunset Live Sessions στο Bungalow 7 με τον Θανάση Βασιλόπουλο-Η ζωντανή μουσική συναντά τη θάλασσα την ώρα του ηλιοβασιλέματος

News Room M