Η Ιερά Μονή Προυσού, γνωστή και ως Παναγία Προυσιώτισσα, είναι ένα από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά και ιστορικά κέντρα της Ελλάδας. Βρίσκεται στην καρδιά της Ευρυτανίας, 31 χιλιόμετρα νότια του Καρπενησίου και 53 βορειοανατολικά του Αγρινίου, και αποτελεί ένα δημοφιλές προσκύνημα για τους πιστούς από όλη τη χώρα. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου, κατά την Απόδοση της Κοίμησης.
Η τοποθεσία της Μονής είναι εντυπωσιακή, καθώς βρίσκεται σε μια απόκρημνη περιοχή, περικυκλωμένη από τα βουνά Χελιδώνα, Καλιακούδα και την οροσειρά του Παναιτωλικού, σε ένα κατάφυτο τοπίο με έλατα. Η ίδρυσή της συνδέεται με τη μεταφορά της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας από την Προύσα της Μικράς Ασίας στην περιοχή αυτή. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα φυγαδεύτηκε για να σωθεί από τις καταστροφές που επέφερε ο εικονοκλάστης αυτοκράτορας Θεόφιλος. Όταν οι πρώτοι προσκυνητές έφθασαν στην περιοχή, διαπίστωσαν ότι ήταν αδύνατο να μετακινήσουν την εικόνα από εκεί, και έτσι αποφάσισαν να ιδρύσουν το μοναστήρι.
Η Ιερά Μονή Προυσού έχει συνδεθεί στενά με την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ένας από τους σημαντικότερους ηγούμενους που πέρασαν από εκεί ήταν ο Κύριλλος Καστανοφύλλης, ο οποίος έστειλε την “Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων” στο μοναστήρι, ενισχύοντας την πνευματική και πολιτική δραστηριότητα της περιοχής. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, η Μονή αποτέλεσε καταφύγιο για τους αγωνιστές και κέντρο για την οργάνωση του αγώνα, με την επιστολή του Μαυροκορδάτου να αποτελεί απόδειξη της σημασίας της. Επίσης, λειτούργησε ως θεραπευτήριο για τους τραυματίες κατά την Πολιορκία του Μεσολογγίου.
Η Μονή είναι επίσης συνδεδεμένη με έναν άγνωστο θρύλο του στρατηγού Καραϊσκάκη, ο οποίος είχε το στρατηγείο του στην περιοχή. Ο Καραϊσκάκης, ταλαιπωρημένος από ελονοσία, έταξε στην Παναγία να αφιερώσει ένα αργυρόχρυσο πουκάμισο στην εικόνα της αν θεραπευόταν. Πράγματι, θεραπεύτηκε, και αφιέρωσε το κάλυμμα της εικόνας ως ένδειξη ευγνωμοσύνης.
Η Ιερά Μονή Προυσού υπήρξε θύμα της γερμανικής κατοχής, καθώς καταστράφηκε μεγάλο μέρος της το 1944, ενώ κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου η αναστήλωσή της ξεκίνησε εκ νέου. Σήμερα, η Μονή περιλαμβάνει πολλά πολύτιμα θρησκευτικά κειμήλια και ιστορικά αντικείμενα, ενώ ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τις σπάνιες τοιχογραφίες και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού.
Η Ιερά Μονή Προυσού, εκτός από θρησκευτικό κέντρο, παραμένει και ένας τόπος ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, προσφέροντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να ανακαλύψουν τη ζωντανή ιστορία και το πνευματικό βάθος της περιοχής.