Η καρδιακή ανακοπή είναι η αιφνίδια διακοπή της καρδιακής λειτουργίας, κατά την οποία η καρδιά σταματά να χτυπά ξαφνικά, με αποτέλεσμα να διακόπτεται η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο και τα ζωτικά όργανα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η συχνότητα εμφάνισης της καρδιακής ανακοπής κυμαίνεται από 1 έως 5 περιστατικά ανά 1.000 άτομα ετησίως, ενώ το 70-90% αυτών των επεισοδίων συμβαίνει εκτός νοσοκομείου.
Στην Ελλάδα, η εξωνοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή ευθύνεται για περίπου 80.000 θανάτους ετησίως. Στην Αττική καταγράφονται καθημερινά 7-18 περιστατικά, με σχεδόν το 20% αυτών να λαμβάνει χώρα σε δημόσιους χώρους. Το 50-85% των επεισοδίων οφείλονται σε απινιδώσιμους ρυθμούς, δηλαδή ρυθμούς που μπορούν να αντιμετωπιστούν με ηλεκτρικό shock.
Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε ευάλωτες ομάδες, όπως άτομα με καρδιακές παθήσεις (στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια), ασθενείς με κληρονομικές παθήσεις (π.χ. σύνδρομο μακρού QT), καθώς και καπνιστές, διαβητικούς και υπερτασικούς.
Η καρδιακή ανακοπή απαιτεί άμεση αντιμετώπιση μέσα σε λίγα λεπτά, κυρίως με καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ). Η έγκαιρη εφαρμογή της αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσης και μειώνει τον κίνδυνο μόνιμης εγκεφαλικής βλάβης λόγω έλλειψης οξυγόνου.
Τα συμπτώματα της καρδιακής ανακοπής είναι ξαφνική κατάρρευση, απώλεια συνείδησης, αναπνοής και καρδιακής λειτουργίας. Σπανίως προηγούνται δυσφορία στο στήθος, δύσπνοια, ταχυπαλμία ή αίσθημα «φτερουγίσματος» στην καρδιά. Μελέτες δείχνουν ότι περίπου οι μισοί ασθενείς είχαν κάποιο προειδοποιητικό σύμπτωμα τις 24 ώρες πριν το επεισόδιο, με άνδρες να αναφέρουν κυρίως πόνο στο στήθος και γυναίκες δύσπνοια.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν τα συμπτώματα συνοδεύονται από υπέρταση, διαβήτη ή υποκείμενη καρδιακή νόσο, καθώς και από σημεία όπως πρωτοφανή θωρακικό πόνο, ζάλη, τάσεις λιποθυμίας, εφίδρωση ή ναυτία, που αποτελούν ένδειξη για άμεση ιατρική παρέμβαση.
Η πρόληψη και η εκπαίδευση του κοινού στην ΚΑΡΠΑ είναι κρίσιμες για τη μείωση των θανάτων από καρδιακή ανακοπή, ειδικά δεδομένου ότι το 90% των περιστατικών συμβαίνουν εκτός νοσοκομείου.