Για πολλά χρόνια, το ένα ποτήρι κρασί στο φαγητό θεωρούνταν συνώνυμο της μετριοπάθειας —ακόμα και σύμμαχος της καρδιάς. Ωστόσο, τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα έρχονται να αμφισβητήσουν αυτή την παραδοσιακή αντίληψη. Δύο μεγάλες αμερικανικές μελέτες, η έκθεση της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής (NASEM) και η έρευνα “Alcohol Intake and Health” του Υπουργείου Υγείας (HHS), ρίχνουν νέο φως στο ερώτημα: Υπάρχει πραγματικά «ασφαλής» ποσότητα αλκοόλ;
Οι Έλληνες επιστήμονες Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Αλεξάνδρα Σταυροπούλου και Θάνος Δημόπουλος συνοψίζουν τα νέα δεδομένα, τα οποία φαίνεται να ανατρέπουν όσα πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Δύο μελέτες, δύο αντίθετα συμπεράσματα
Η έκθεση της NASEM κατέληξε πως η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ –δηλαδή έως ένα ποτό ημερησίως για τις γυναίκες και έως δύο για τους άνδρες– δεν αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για τους περισσότερους τύπους καρκίνου, εκτός από τον καρκίνο του μαστού, όπου παρατηρήθηκε αύξηση του κινδύνου ακόμη και με μικρές ποσότητες.
Αντίθετα, η μελέτη “Alcohol Intake and Health” υποστήριξε ότι καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής. Σύμφωνα με τα ευρήματά της, ακόμη κι ένα ποτό την εβδομάδα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, ενώ η συχνή κατανάλωση συνδέεται με αυξημένα περιστατικά καρκίνου του ήπατος, του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου και του παχέος εντέρου.
Η ίδια μελέτη επεσήμανε επιπλέον τον αυξημένο κίνδυνο ηπατικών παθήσεων και τραυματισμών, χωρίς να εντοπίζει κανένα πραγματικό όφελος στη συνολική υγεία ή στη μακροζωία.
Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε όταν το Υπουργείο Υγείας απέσυρε τη μελέτη τον Σεπτέμβριο του 2025, αποφασίζοντας να μην την καταθέσει στο Κογκρέσο. Οι ερευνητές, ωστόσο, δεσμεύθηκαν να τη δημοσιεύσουν ανεξάρτητα, ώστε τα δεδομένα να γίνουν προσβάσιμα στην επιστημονική κοινότητα.
Το αλκοόλ και ο καρκίνος: μια παλιά, γνωστή σχέση
Η σύνδεση του αλκοόλ με τον καρκίνο δεν είναι νέα. Από τη δεκαετία του 1980, είναι γνωστό ότι η αιθανόλη και η ακεταλδεΰδη, ο μεταβολίτης της, προκαλούν βλάβες στο DNA και λειτουργούν ως καρκινογόνες ουσίες. Οι έρευνες δείχνουν μια ξεκάθαρη γραμμική σχέση: όσο περισσότερο και συχνότερα πίνει κάποιος, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος.
Ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία που δείχνουν ότι πολλοί καρκινοπαθείς συνεχίζουν να πίνουν. Το 2020, το 56% των ασθενών με καρκίνο στις ΗΠΑ δήλωσαν κατανάλωση αλκοόλ, ενώ το 2023 το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 78%. Σχεδόν το ένα τέταρτο ανέφερε επεισόδια υπερβολικής κατανάλωσης. Οι ειδικοί εξηγούν ότι το αλκοόλ συχνά χρησιμοποιείται ως μηχανισμός χαλάρωσης ή διαφυγής, αλλά μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανταπόκριση στις θεραπείες και να αυξήσει τον κίνδυνο υποτροπής.
Οι μύθοι για τα «οφέλη» του κρασιού
Εδώ και χρόνια, πολλοί πιστεύουν ότι το κόκκινο κρασί προστατεύει την καρδιά χάρη στις αντιοξειδωτικές του ουσίες. Αν και κάποιες μελέτες πράγματι έδειξαν ότι η μέτρια κατανάλωση μπορεί να σχετίζεται με καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία, τα οφέλη αυτά εξαφανίζονται όταν η κατανάλωση ξεπερνά τα δύο ποτήρια ημερησίως.
Επιπλέον, οι ίδιες ευεργετικές ουσίες που περιέχει το κρασί βρίσκονται άφθονες σε φυσικές τροφές, όπως τα σταφύλια, τα μούρα και το ελαιόλαδο, χωρίς τις αρνητικές επιπτώσεις του αλκοόλ.
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το έχει δηλώσει ξεκάθαρα:
«Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ για την υγεία».
Αυτή η θέση υποστηρίζεται πλέον από πολλές αντικαρκινικές οργανώσεις, που θεωρούν το αλκοόλ όχι μόνο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου, αλλά και εμπόδιο στη μακροπρόθεσμη ανάρρωση των ασθενών.
Ζήτημα διαφάνειας και ανεξαρτησίας
Η σύγκρουση μεταξύ των δύο εκθέσεων δεν αφορά μόνο τα επιστημονικά δεδομένα, αλλά και τη διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Κριτικοί της έκθεσης NASEM επισημαίνουν ότι ορισμένα μέλη είχαν σχέσεις με τη βιομηχανία αλκοόλ, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων. Από την άλλη, η απόσυρση της δεύτερης μελέτης, που ζητούσε αυστηρότερα όρια ή μηδενική κατανάλωση, γέννησε υποψίες πολιτικών ή οικονομικών πιέσεων.
Για να προστατευθεί η δημόσια υγεία, οι επιστημονικές συστάσεις πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά σε ανεξάρτητες, τεκμηριωμένες και αμερόληπτες έρευνες.
Ένα μήνυμα πρόληψης για το μέλλον
Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι μέχρι το 2040, οι άνθρωποι που έχουν επιβιώσει από καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες θα ξεπεράσουν τα 26 εκατομμύρια. Για αυτούς –αλλά και για τον γενικό πληθυσμό– η σωστή πληροφόρηση σχετικά με τη διατροφή και το αλκοόλ μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας.
Το συμπέρασμα είναι απλό: ακόμη και «λίγο» αλκοόλ δεν είναι ακίνδυνο.
Κι αν το κρασί εξακολουθεί να συνοδεύει το φαγητό μας, ας το κάνουμε με πλήρη γνώση των συνεπειών — όχι με την ψευδαίσθηση ότι κάνει καλό στην υγεία μας.