Στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας του υπουργού Επικρατείας Μάκη Βορίδη βρίσκεται το ζήτημα των επιστροφών μεταναστών, καθώς αναδεικνύεται σε κρίσιμο εργαλείο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων στο μεταναστευτικό. Ο υπουργός συμμετείχε ενεργά στη διήμερη σύνοδο των MED5 στη Νάπολη, πλάι στους ομολόγους του από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Μάλτα και την Κύπρο, εκπροσωπώντας με σαφήνεια την ελληνική γραμμή: η αποκατάσταση της λογικής στο μεταναστευτικό προϋποθέτει τη συστηματική επιστροφή όσων δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για διεθνή προστασία.
Η θέση του Μάκη Βορίδη είναι ξεκάθαρη και αποτυπώνεται με τρόπο εύγλωττο: χωρίς αποτελεσματικές επιστροφές, το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει ισορροπημένα. Ωστόσο, η ελληνική πραγματικότητα αποκαλύπτει σημαντικές δυσκολίες στην υλοποίηση αυτής της πολιτικής. Τα επίσημα στοιχεία του 2024 που έχει δώσει στη δημοσιότητα το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, δείχνουν μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στις αποφάσεις απέλασης και την πραγματική εκτέλεσή τους.
Για παράδειγμα, στο Πακιστάν, ενώ εκδόθηκαν 1.622 αποφάσεις επιστροφής, εκτελέστηκαν μόλις 196 αναγκαστικές επιστροφές, ενώ 178 πραγματοποιήθηκαν οικειοθελώς. Στην περίπτωση της Ινδίας, από τις 324 αποφάσεις, εκτελέστηκαν μόλις 75. Η εικόνα είναι ακόμα πιο προβληματική σε χώρες όπως η Αίγυπτος, παρά τις καλές διπλωματικές σχέσεις: από τις 2.013 αποφάσεις, εκτελέστηκαν μόλις 21, ενώ άλλες 80 επιστροφές ήταν οικειοθελείς.
Αυτή η αναντιστοιχία φωτίζει ένα διαρκές αδιέξοδο: από τη μία, οι ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές δηλώνουν αποφασισμένες να ενισχύσουν τις επιστροφές, από την άλλη, η πολιτική, διπλωματική ή και πρακτική συνεργασία με τις χώρες προέλευσης παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη.
Ο Μάκης Βορίδης, μέσα από τη συμμετοχή του στις εργασίες του MED5, επιχειρεί να προωθήσει μια πιο συντονισμένη και απαιτητική ευρωπαϊκή προσέγγιση, με έμφαση στην αναθεώρηση των συμφωνιών επιστροφής και την πίεση προς τις τρίτες χώρες. Το μήνυμα είναι σαφές: οι επιστροφές δεν είναι απλώς θέμα διοικητικής διαχείρισης, αλλά στρατηγικό ζήτημα που αφορά την ίδια την υπόσταση της μεταναστευτικής πολιτικής στην Ευρώπη.