Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε μια αυξανόμενη εμφάνιση της παχυσαρκίας, ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικίες.
Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η αύξηση του χρόνου μπροστά σε οθόνες, η κακή διατροφή και η μείωση της διάρκειας του ύπνου είναι παράγοντες που έχουν συμβάλει στην αύξηση αυτής της προβληματικής τάσης, με ιδιαίτερο αντίκτυπο στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Η παχυσαρκία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ορίζεται ως η υπερβολική συσσώρευση σωματικού λίπους που ενδέχεται να βλάψει την υγεία. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), που υπολογίζεται ως το βάρος σε κιλά δια του τετραγώνου του ύψους σε μέτρα, αποτελεί έναν εύκολο και αποδεκτό τρόπο για την εκτίμηση της παχυσαρκίας. Για τους ενήλικες, η χρήση του ΔΜΣ κατατάσσει εύκολα ένα άτομο ως φυσιολογικού βάρους, υπέρβαρο ή παχύσαρκο, ωστόσο για τα παιδιά και τους εφήβους η κατάσταση είναι πιο σύνθετη λόγω της συνεχούς ανάπτυξής τους. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητη η χρήση διαγραμμάτων ΔΜΣ για την εκτίμηση της κατάστασης των νεότερων ατόμων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το 2022 υπήρχαν 37 εκατομμύρια παχύσαρκα παιδιά κάτω των 5 ετών και περισσότερα από 390 εκατομμύρια παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5-19 ετών. Η Ελλάδα, μάλιστα, κατατάσσεται πρώτη στην παγκόσμια κατάταξη για την παιδική και εφηβική παχυσαρκία, με τα δεδομένα να δείχνουν αύξηση αυτής της τάσης μετά την πανδημία του COVID-19.
Η αιτιολογία της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας είναι σύνθετη και περιλαμβάνει γενετικούς, ενδοκρινολογικούς, ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παχυσαρκίας περιλαμβάνουν την παχυσαρκία των γονέων, την κακή διατροφή, την έλλειψη σωματικής άσκησης, την αυξημένη χρήση οθονών, τη μειωμένη διάρκεια ύπνου, καθώς και την ύπαρξη κινητικών προβλημάτων ή διαβήτη στην κύηση.
Η κακή διατροφή σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα αποτελεί την κύρια αιτία της παχυσαρκίας. Η αύξηση της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών και η έλλειψη σωματικής άσκησης δημιουργούν ένα επικίνδυνο κύκλο που συντηρεί και εντείνει το πρόβλημα.
Η παιδική παχυσαρκία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία, όπως ορμονικές διαταραχές, άπνοιες στον ύπνο, καρδιοαγγειακά νοσήματα και διαβήτη. Επίσης, τα παιδιά με παχυσαρκία είναι πιο πιθανό να παραμείνουν παχύσαρκα και στην ενήλικη ζωή τους, με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρές χρόνιες ασθένειες.
Η αντιμετώπιση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, που περιλαμβάνει την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, τη μείωση του χρόνου μπροστά στις οθόνες και τη βελτίωση του ύπνου. Επιπλέον, η οικογένεια διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, ενώ για σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί φαρμακευτική αγωγή ή ακόμα και χειρουργική επέμβαση.