Ο τοξικολόγος Μάθιου Κάμπεν δεν μασά τα λόγια του: «Δεν έχω γνωρίσει κανέναν που να λέει: Έχω έναν τόνο πλαστικό στον εγκέφαλό μου και δεν με νοιάζει». Η νέα έρευνα της ομάδας του, που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine, έφερε στο φως ένα ανησυχητικό φαινόμενο: τα μικροπλαστικά δεν βρίσκονται μόνο σε ωκεανούς, αέρα και τρόφιμα, αλλά συσσωρεύονται και στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Η ανάλυση ιστών από 52 ανθρώπους που πέθαναν το 2016 και το 2024 αποκάλυψε πλαστικά σωματίδια στο ήπαρ, τους νεφρούς και –το πιο τρομακτικό– στον εγκέφαλο. Η συγκέντρωσή τους στους εγκεφάλους του 2024 ήταν 50% υψηλότερη από το 2016, δείχνοντας ότι όσο περισσότερο μολύνουμε το περιβάλλον, τόσο περισσότερο πλαστικό «μαζεύουμε» μέσα μας.
Ένα από τα πιο σοκαριστικά ευρήματα ήταν ότι τα μικροπλαστικά καταφέρνουν να περάσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό – το φυσικό φίλτρο του σώματός μας που προστατεύει τον εγκέφαλο από επικίνδυνες ουσίες. Σε δείγματα από ανθρώπους με άνοια, τα επίπεδα μικροπλαστικών ήταν έως και δέκα φορές υψηλότερα, αν και οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη αποδείξει αιτιακή σχέση.
Το γεγονός ότι αυτά τα αόρατα σωματίδια συσσωρεύονται στα όργανά μας και ενδεχομένως επηρεάζουν τη γνωστική λειτουργία αυξάνει τις πιέσεις για περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης. Ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, ο επόμενος Υπουργός Υγείας στην κυβέρνηση Τραμπ, έχει ήδη προειδοποιήσει τη βιομηχανία πλαστικών ότι επίκειται καταστολή της παραγωγής και χρήσης τους.
Τα μικροπλαστικά δεν προέρχονται μόνο από πλαστικά μπουκάλια ή σακούλες. Τα ελαστικά αυτοκινήτων, τα καλλυντικά και οι συνθετικές ίνες των ρούχων συμβάλλουν στην εξάπλωσή τους. Ακόμα και το πλύσιμο των ρούχων απελευθερώνει μικροπλαστικές ίνες που καταλήγουν στις υδάτινες οδούς και τελικά στον οργανισμό μας.
Αν και τα νέα ευρήματα είναι ανησυχητικά, υπάρχει ελπίδα. Η επιστημονική κοινότητα εξερευνά τρόπους διάσπασης των μικροπλαστικών με ένζυμα ή ηχητικά κύματα που θα τα συγκεντρώνουν για εύκολη απομάκρυνση από το περιβάλλον. Όμως, όπως τονίζει η καθηγήτρια Οικοτοξικολογίας Ταμάρα Γκάλογουεϊ, η καλύτερη λύση είναι να σταματήσουμε να παράγουμε τόσα πλαστικά απορρίμματα. «Ό,τι πετάμε, επιστρέφει σε εμάς», προειδοποιεί. Και, όπως φαίνεται, επιστρέφει κυριολεκτικά… στον εγκέφαλό μας.