Η Μαρία η Μαγδαληνή είναι μία από τις πιο αινιγματικές μορφές της Καινής Διαθήκης και η πορεία της, τόσο στην εκκλησιαστική όσο και στην πολιτισμική ιστορία, μοιάζει σχεδόν μυθιστορηματική. Τα Ευαγγέλια δίνουν λίγες, αλλά ενδιαφέρουσες ενδείξεις για την Μαρία, διάσημη ακόλουθο του Ιησού, η οποία ήταν ανύπαντρη, κυκλοφορούσε ελεύθερα και παρέσχε στους Αποστόλους τα δικά της χρήματα.
Μαρία από τα Μάγδαλα
Ο Ιησούς πιθανότατα ταξίδεψε στην πόλη Μαγαδάνη, η οποία θα μπορούσε να σημαίνει Μάγδαλα, ένα σημαντικό κέντρο επεξεργασίας της αλιευτικής βιομηχανίας της Γαλιλαίας, σύμφωνα με το National Geographic. Η Μαρία, ή «η Μαγδαληνή», προερχόταν από τα Μάγδαλα, αλλά τα Ευαγγέλια δεν παρέχουν πολλές πληροφορίες για το ιστορικό της.
Σε αντίθεση με άλλες γυναίκες που ονομάζονταν Μαρία στα Ευαγγέλια, η Μαρία Μαγδαληνή φαίνεται να ήταν αδέσμευτη, κάτι που ήταν ασυνήθιστο στην εποχή της. Η Παλαιστίνη εκείνη την περίοδο ήταν μια συντριπτικά πατριαρχική κοινωνία, όπου οι γυναίκες υπόκεινταν στη συγκατάθεση του ανώτερου άνδρα της οικογένειας. Οι ανύπαντρες γυναίκες δεν έπρεπε να βγαίνουν χωρίς κάποιον συγγενή ως συνοδό, αλλά η Μαρία αγνοούσε αυτούς τους περιορισμούς και ακολουθούσε τον Ιησού όπου κι αν πήγαινε.
Ποια ήταν η διάσημη ακόλουθος;
Η Μαρία Μαγδαληνή πιθανώς προερχόταν από μια εύπορη οικογένεια, γεγονός που της επέτρεπε μεγαλύτερο επίπεδο ανεξαρτησίας. Ο Λουκάς αναφέρει ότι ανήκε σε μια ομάδα γυναικών που «προμηθεύονταν από τους δικούς τους πόρους» (Λουκάς 8:2-3). Μέχρι το τέλος της διακονίας του Ιησού, η Μαρία είχε γίνει μια από τις πιο εξέχουσες ακολούθους του, και ήταν εκείνη που, μαζί με άλλες γυναίκες, στάθηκε άφοβα στο σταυρό του Ιησού, ενώ όλοι οι Απόστολοι είχαν κρυφτεί (Μάρκος 15:40-41).
«Σύντροφος» του Ιησού
Η σχέση μεταξύ της Μαρίας Μαγδαληνής και του Ιησού έχει γίνει αντικείμενο μυθιστορηματικών έργων, όπως το “Κώδικας Ντα Βίντσι”. Ωστόσο, οι μελετητές γνώριζαν για αυτές τις αποκαλύψεις πολύ πριν, ιδίως μετά την ανακάλυψη των κωδίκων του Ναγκ Χαμάντι το 1945. Στο Ευαγγέλιο του Φιλίππου αναφέρεται ότι «η σύντροφος του Σωτήρα είναι η Μαρία Μαγδαληνή», αλλά αυτό δεν υπονοεί ρομαντική σχέση. Το Ευαγγέλιο της Μαρίας, από τον δεύτερο αιώνα, εξηγεί τη σημασία της λόγω της υποδειγματικής της συμπεριφοράς και της σαφούς κατανόησης των διδασκαλιών του Ιησού.
Η Μαρία, σύμφωνα με τον Λουκά, είχε θεραπευτεί από «επτά δαίμονες» (Λουκάς 8:2). Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι η Μαγδαληνή μπορεί να ήταν η ίδια γυναίκα με τη Μαρία, την αδελφή της Μάρθας και του Λαζάρου, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να το επιβεβαιώνουν. Το όνομα Μαρία ήταν συνηθισμένο στην Παλαιστίνη του πρώτου αιώνα.
Μύθος της έκπτωτης γυναίκας
Η Elaine Pagels, κορυφαία μελετήτρια των γνωστικών κειμένων, υποστηρίζει ότι η Μαρία Μαγδαληνή μπορεί να συμβόλιζε τις εντάσεις μεταξύ της πρώιμης Εκκλησίας και των γνωστικών χριστιανών, όπου οι γυναίκες αναλάμβαναν ρόλους δασκάλων και ιερέων. Παρά τις αρχικές της σημαντικές θέσεις, αργότερα οι Εκκλησίες άρχισαν να την αναφέρουν ως «η μετανοημένη γυναίκα», ρόλο που δεν αποδίδεται από τα Ευαγγέλια.
Αν και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Μαρία Μαγδαληνή ζούσε αμαρτωλή ζωή, κατά τον τρίτο αιώνα εξομοιώθηκε με την ανώνυμη γυναίκα του Λουκά που «λούζει τα πόδια του Ιησού με τα δάκρυά της» (Λουκάς 7:38). Στον έκτο αιώνα, ο Πάπας Γρηγόριος Α’ την κήρυξε ως «έκπτωτη γυναίκα» και την συνέδεσε με την πορνεία. Μόνο το 1969 ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ διευκρίνισε τη διάκριση, απομακρύνοντας τη Μαρία Μαγδαληνή από την εικόνα της «αμαρτωλής γυναίκας».