Όπως κάθε χρόνο, η Αμερικανική Εταιρεία για τον Καρκίνο δημοσίευσε πρόσφατα την ετήσια αναφορά με τα στατιστικά δεδομένα για τον καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Η αναφορά αυτή περιλαμβάνει σημαντικά δεδομένα για την εξέλιξη της επίπτωσης και της θνητότητας της νόσου σε διάφορες ηλικιακές ομάδες. Αποτελεί πηγή σημαντικών συμπερασμάτων για την αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών και προληπτικών παρεμβάσεων που υλοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, καθώς και για τις ανάγκες που πρέπει να επικεντρωθούν οι επιστήμονες στο άμεσο μέλλον. Σύμφωνα με τους ιατρούς της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Θάνο Δημόπουλο και Μιχάλη Λιόντο, τα φετινά δεδομένα επιβεβαιώνουν τη συνεχή μείωση της θνητότητας της νόσου που παρατηρείται τα τελευταία 25 έτη. Προβλέπεται ότι αυτή η αλλαγή, που οφείλεται σε θεραπευτικές εξελίξεις και προληπτικές εξετάσεις, έχει αποτρέψει περίπου 4 εκατομμύρια θανάτους στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο καρκίνος παραμένει η δεύτερη αιτία θανάτου στον γενικό πληθυσμό μετά τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Είναι επίσης η πρώτη αιτία θανάτου στους άνδρες ηλικίας 60-79 ετών και στις γυναίκες 40-79 ετών. Η επίπτωση της νόσου, ωστόσο, συνεχίζει να αυξάνεται, και προβλέπεται ότι το 2024 περισσότερα από 2 εκατομμύρια άτομα θα διαγνωστούν με καρκίνο στις ΗΠΑ. Η συνεχής αύξηση συνδέεται με την γήρανση του πληθυσμού, αλλά και με παράγοντες όπως η παχυσαρκία.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δεδομένα για την επίπτωση της νόσου ανά ηλικιακή ομάδα. Καθώς η εμφάνιση του καρκίνου συνδέεται με τη συνολική έκθεση σε παράγοντες κινδύνου που αυξάνεται με την ηλικία, αναμένεται ότι οι περισσότερες διαγνώσεις θα εμφανιστούν σε άτομα 65 ετών και άνω. Παρατηρείται, ωστόσο, μικρή μείωση στο ποσοστό νέων διαγνώσεων σε άτομα άνω των 65 ετών, παρά το γεγονός ότι η αυξανόμενη ηλικία του πληθυσμού θα έπρεπε να οδηγεί σε αυξημένες διαγνώσεις. Αντίθετα, παρατηρείται αύξηση στην επίπτωση του καρκίνου σε άτομα κάτω των 50 ετών. Αυτή η μεταβολή αποδίδεται στη σημαντική μείωση των διαγνώσεων καρκίνου του προστάτη και των νεοπλασμάτων που σχετίζονται με το κάπνισμα σε πιο ηλικιωμένα άτομα, καθώς και στην αύξηση της παχυσαρκίας σε άτομα που γεννήθηκαν μετά το 1950.
Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού σε νεότερα άτομα. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ορθού αποτελούν πλέον την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο μεταξύ ανδρών και γυναικών ηλικίας κάτω από 50 ετών. Η αυξανόμενη επίπτωση αυτή σχετίζεται με την αλλαγή του τρόπου ζωής και των καθημερινών συνηθειών σε νεότερα άτομα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ευρεία εφαρμογή προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου για τη νόσο. Επίσης, περίπου το ένα τρίτο των ασθενών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο παχέος εντέρου και ορθού πριν την ηλικία των 50 ετών έχουν κληρονομική προδιάθεση για τη νόσο ή οικογενειακό ιστορικό τέτοιων νεοπλασιών. Σύμφωνα με τις ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες, προτείνεται η έναρξη προσυμπτωματικού ελέγχου για τη νόσο πριν την ηλικία των 45 ετών.
Σχετικά με τα γυναικολογικά νεοπλάσματα, παρατηρείται σημαντική μείωση της επίπτωσης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας σε γυναίκες της 3ης δεκαετίας της ζωής τους, ηλικιακή ομάδα που πρώτη εμβολιάστηκε κατά του ιού HPV. Ωστόσο, παρατηρείται αύξηση της επίπτωσης της νόσου στην ηλικιακή ομάδα 30-44 ετών κατά τα έτη 2012-2019, επισημαίνοντας τη σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου και τη συνεχούς ανάγκη για προφυλακτικό εμβολιασμό των εφήβων.
Επιπλέον, ο καρκίνος του ενδομητρίου συνεχίζει να αποτελεί τη μοναδική κακοήθεια που παρατηρείται αύξηση της θνητότητας τα τελευταία χρόνια, κατά 2% ετησίως. Τα δεδομένα δείχνουν μεγάλη διαφορά στην πενταετή επιβίωση της νόσου μεταξύ διάφορων φυλετικών ομάδων. Οι διαφορές αυτές, εν μέρει, αποδίδονται στη μεγαλύτερη επίπτωση πιο επιθετικών ιστολογικών υποτύπων σε γυναίκες μαύρης φυλής. Ωστόσο, διάφορες μελέτες έχουν επισημάνει προβλήματα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, διάγνωσης σε πιο προχωρημένο στάδιο και μικρότερη πιθανότητα θεραπείας με τις καθιερωμένες μεθόδους για τις γυναίκες μαύρης φυλής. Ειδικά τώρα που η ανοσοθεραπεία έχει επιδείξει σημαντικά οφέλη για την επιβίωση των γυναικών με προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο ενδομητρίου, υπάρχει ο κίνδυνος να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο το χάσμα στην επιβίωση λόγω κοινωνικών ανισοτήτων.
Σε κάθε περίπτωση, τα ετήσια στατιστικά δεδομένα για τον καρκίνο αποδεικνύουν ότι η νόσος αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την χάραξη πολιτικών πρόληψης και θεραπείας, ενισχύοντας την ευνοϊκή επίδραση των θεραπευτικών παρεμβάσεων στην επιβίωση των ασθενών. Είναι, ωστόσο, κρίσιμο να διασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, ώστε τα οφέλη των επιστημονικών εξελίξεων να φθάνουν σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού.